IMET methode bij eet-, angst- en dwangstoornissen

Door Annie Bakker, hypnotherapeut en lifecoach

In het eerste deel schreef ik al dat eetstoornissen voor de omgeving vaak heel moeilijk te begrijpen zijn. In dit deel leg ik uit hoe een eetstoornis ontstaat en neem ik je mee in het complexe systeem dat in een persoon met een eetstoornis speelt.

Ik hoop dat dit helpt om de mensen die hier onder lijden een beetje beter te kunnen begrijpen.

Deel II: Het ontstaan van klachten

Een kind wordt geboren met een eigen belevingssysteem en met eigen vermogens. De vermogens zijn vanaf de geboorte latent (niet zichtbaar en nog niet ontwikkeld) aanwezig. Wanneer het kind ouder wordt, verandert de latentheid van de vermogens in (onbewuste) behoeften om deze te gaan ontwikkelen. De omgeving voedt het kind met wat de samenleving belangrijk vindt. Alle andere vermogens bij het kind worden daardoor ondervoed.

Wanneer de opvoeders niet kunnen afstemmen op het belevingssysteem van het kind ontstaat er een communicatiestoornis. Het kind stelt vragen die door de omgeving niet begrepen, verkeerd geïnterpreteerd of in generalisaties beantwoord worden. Het kind krijgt daardoor het idee dat het niet begrepen wordt en past zijn/haar vragen aan of zwijgt over de dingen die steeds verkeerd beantwoord of afgewezen worden. Het kind ervaart zijn/haar eigen verlangens als hinderlijk, want het wordt er steeds op afgerekend of in gecorrigeerd. Het past zich voortdurend aan en verliest daarmee zijn/haar innerlijke zekerheden. In dit proces ontstaat de verloochening van de aangeboren identiteit.

Aan de ene kant wordt het kind erkend en gestimuleerd, aan de andere kant wordt het ontkend en gefrustreerd. Dit leidt enerzijds tot erkenning en compensaties: het kind gaat presteren, gehoorzamen en voldoen aan de verwachtingen van anderen. Aan de andere kant ontstaan verwarring en compensaties: het kind gaat zich dissociëren en ontwikkelt rituelen. De compensaties versterken elkaar. De verwarring wordt groter en het zelfbeeld raakt vertekend.

De geestelijke pijn die ontstaat uit de verloochening van zichzelf wordt weggedrukt, ontkend en verdoofd. De eetstoornis ontwikkelt zich en wordt voor de omgeving steeds zichtbaarder. Ook de persoon ontdekt dat er iets niet bij hem/haar klopt. Hij/zij wordt angstig voor veranderingen en blijft vaak vast zitten in dwangmatige rituelen of in eens gemaakte afspraken met zichzelf of met anderen.

De persoon en het overlevingsmechanisme
Mensen worden door de buitenwereld beoordeeld op hun gedrag, vooral op hun maatschappelijk gewenste gedrag. De meeste mensen zijn zich daarvan bewust en identificeren zichzelf ook met hun gedrag. Daaruit is het gevoel ontstaan dat persoon en gedrag één zijn.

Het overlevingsmechanisme van het kind treedt in werking en schakelt het eigen levensbesef en de belevingen uit. Het kind vervreemdt van zichzelf en van de werkelijkheid. De eerste ontkenningen vinden plaats. Er is geen ‘hier en nu’ en daarmee is er geen tijd en geen eigen bestaan. De overleving richt zich op het aanpassen aan de omgeving en samenleving.

Doordat de eigen ontwikkeling verstoord is, kunnen de logische oorspronkelijke wensen, verlangens, emoties en doelen ook vervangen worden door oneigenlijke plaatsvervangende. Zo kunnen doelen zich verplaatsen van wezenlijke onderwerpen over geluk, waardering, respect etc. naar lichaamsvormen, gewicht, bezit, macht, dienstbaarheid, presteren, perfectie, zich door snijden willen voelen, enz.

Het ontstaan van de Dictator
De strijd tussen het gezonde en het irreële denken van de persoon neemt toe. De gedachten en belevingen concentreren zich steeds meer in beperkingen. Zo ontstaan de obsessieve gedachten en gedragingen.

Onderdeel van dit proces is de ontwikkeling van een innerlijke leider, die de eigen sturing van de persoon overneemt. Het wordt een autoriteit die eerst drammerig is, maar in het verloop van dit proces steeds dwingender wordt. Het ontwikkelt zich tot een dictator waar tegen het kind geen weerstand heeft. En om te dwingen maakt deze dictator gebruik van sancties.

Normen, waarden en criteria krijgen een dreigende achtergrond, waarin de persoon steeds meer sancties ervaart. Deze beginnen met zelfbestraffingen en kunnen uiteindelijk ontaarden in zelfvernietigende opdrachten. We spreken dan van de Innerlijke Terrorist of de Innerlijke Negativist.

Adviseur -> Autoriteit -> Dictator -> Terrorist

Eetstoornis
Een eetstoornis is een specifieke angst-dwangstoornis die zich ontwikkeld heeft tot een obsessief compulsieve stoornis (obsessieve gedachten en dwangmatig gedrag).

Personen met een eetstoornis hebben meestal meerdere stoornissen, zoals bijvoorbeeld angst- en dwangstoornissen. Dwang of compulsie betekent dat iemand gedrag vertoont tegen zijn of haar wil in. Een dwang of compulsie verschilt van een obsessie, waarbij de nadruk ligt op gedachten en gevoelens en niet zozeer op gedrag.

Obsessieve compulsieve stoornis is een veel voorkomende combinatie. De obsessie dekt een angst af door er dwangmatig aan toe te geven. De meeste dwangstoornissen hebben ook een obsessieve veroorzaker.

Eetstoornissen hebben twee kenmerken. De belangrijkste ligt in het denken over zichzelf, de samenleving en het eigen lichaam. De tweede ligt in het bizarre eetgedrag.
Personen met een eetstoornis komen onoprecht over, omdat ze steeds onwaarheden moeten vertellen om hun eetgedrag en spuug/laxeergedrag te verstoppen. In een ernstig stadium kunnen ze steeds manipulatiever, dominanter en agressiever worden. Uiteindelijk zijn zij in staat om het hele gezin te terroriseren.

Anorexia kenmerkt zich door de obsessie steeds minder te moeten wegen, gebaseerd op een fundamenteel verkeerde opdracht. In de meeste gevallen ging het om het willen verliezen van een klein beetje gewicht. Vaak ook vanuit een competitie met anderen die het slankheidsideaal nastreven. Ze hebben het voortdurend over afvallen, in plaats van een duidelijk streefgewicht na te streven. Het brein reageert daar heel nauwkeurig op. De opdracht is doorlopend te moeten afvallen.
Dit competitieve gedrag ontstaat uit een vervangend doel. Hun werkelijke doelen zijn ze door verlies van eigenheid kwijt geraakt. Het lichaam is het enige dat ze nog onder eigen controle kunnen houden.

Een anorexia patiënt heeft innerlijke rust als het zijn/haar eigen gang kan gaan. De onrust begint pas als de buitenwereld zich met zijn/haar levensstijl gaat bemoeien. De buitenwereld wordt de vijand.

Hoe nu verder?
Het probleem van de stoornis is niet zo simpel op te lossen. In het derde en laatste blog ga ik in op de cliëntgerichte behandelmethode van IMET.

Bron: Ik zal stil naar je luisteren
Auteur: Rob Zondag, hypnotherapeut en ontwikkelaar van de IMET-behandeling